* دکتر بهروز نقویان-
پنجاه سال پیش از این، آیندهپژوه نامدار فرانسوی "دو ژوونل"، که او را پدر آیندهپژوهی مدرن لقب دادهاند، مؤسسهای به نام "فوتوریبل" تأسیس کرد که امروز یکی از قطبهای توانمند آیندهپژوهی در اروپا محسوب میشود.
ژوونل دربارهی فلسفهی وجودی این مؤسسه گفته بود:
"نمیتوانم از این موضوع متأسف نباشم که کشور ما، سازمانهای ما، و مردم ما همه و همه گویی پشت به آینده حرکت میکنند. این شیوهی عمل هیچ حاصلی جز فرصتسوزی ندارد. ما با ایجاد این مؤسسه و بسط دانش و معرفت آیندهپژوهی تلاش خواهیم کرد تا نگاه مردم را از گذشته برگیریم و به سوی آینده برگردانیم؛ چیزی که من آن را چرخش به سوی آینده مینامم".
او مدتی بعد نشریهای به نام Prospective را منتشر ساخت که معنای تحتالفظی آن "چرخش
به سوی آینده" یا "آیندهسازی" است. معماری آینده نیز به سهم خود درگروی دیدهبانی و پویش محیط خارجی و داخلی است تا امکان بازشناسی فرصتها و تهدیدهای ملی فراهم آید.
تحقق آرمانها و اهداف والای دیدهبانی در حوزهی علوم، فناوری و سامانههای هوشمند، رسالت خطیر و پرمخاطرهای است که مشارکت و همدلی تمامی اعضای جامعه را طلب میکند. تردیدی نیست که دیدهبانی مؤثر و کارآمد در این حوزه نیازمند ایجاد شبکههای حقیقی و مجازی در پیکرهی جامعه است. ایجاد چنین شبکههایی امکان شناسایی ضعیفترین سیگنالهای تغییر را فراهم میسازد و همهی مدیران و پژوهشگران با مشارکت در این رسالت بزرگ قادر خواهند بود کار دیدهبانی را از جنبههای مختلف مورد توجه قرار دهند.
قافلهی علوم و فناوری پرشتاب و بیوقفه در مسیر تکامل پیش میتازد. ظهور و بروز علوم جدید، پیدایش فناوریهای نوین و فرآوردههای صنعتی تازه، نماد عصری است که بهشدت ناپایدار و در حال دگرگونی است و در چنین فضایی آکنده از عدم قطعیت، دیدهبانی و رصد سپهر دانش و فناوری، قرعهی فالی است که به نام آیندهپژوهان زدهاند.
*
دکتر بهروز نقویان، مشاور ریاست پژوهشگاه فرهنگ و هنر و مدیریت "پژوهشکده فناوریهای پیشرفته و هوش مصنوعی" وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و هنر